Στόχος του κειμένου αυτού είναι να απελευθερώσει την ένταση που εδώ και
αρκετούς μήνες κρύβεται στο μυαλό της γράφουσας. Δεν έχει κανένα πολιτικό
χρωματισμό, πρόκειται μόνο για την κατάθεση σκέψεων, που θεωρώ ότι σε γενικές
γραμμές αρκετοί από εμάς κάνουμε καθημερινά.
Ζούμε λοιπόν στην Αθήνα του 2014. Σε μια εποχή σκληρή, ανεκτική μόνο σε
όσους έχουν τους κατάλληλους τρόπους να την αντέξουν. Είναι αλήθεια ότι όσο
περνάει ο χρόνος, τόσο συχνότερα εμφανίζονται τα ερεθίσματα εκείνα που σε
προκαλούν να αντιδράσεις. Φαίνεται όμως χωρίς αμφισβήτηση ότι κανείς δεν
αντιδρά, μόνο στιγμιαία διηγείται το περιστατικό που του συνέβη σε κάποιον
φίλο, συνάδελφο, οικείο και συνεχίζει την καθημερινή του ρουτίνα.
Αναρωτιέμαι εύλογα, νομίζω, μέχρι ποιο σημείο μπορούμε εμείς οι ίδιοι να
έχουμε το ρόλο του ηθικού αυτουργού σε αυτό που μας συμβαίνει. Δεν αποκλείω τον
εαυτό μου από την παραπάνω περιγραφή. Κι εγώ το ίδιο κάνω, ακριβώς με τον ίδιο
τρόπο αποσιωπώ ό,τι με ενοχλεί, προσπερνώντας το και συνεχίζοντας με τα
υπόλοιπα καθήκοντά μου. Όμως έρχεται ένα σημείο που νιώθεις ότι δεν μπορεί να
κρατήσει άλλο αυτή η συμπεριφορά, έρχεται η στιγμή της ασφυξίας. Η σιωπή τελικά
δεν είναι πάντα χρυσός.
Ας σκεφτεί ο καθένας μας πώς περνάει η καθημερινότητά του. Υποθέτωντας
ότι μιλάμε για άτομα που έχουν ακόμη την τύχη να εργάζονται και να αμείβονται
επαρκώς γι’αυτό, άρα, έχουν τακτοποιήσει ως έναν βαθμό το ζήτημα της επιβίωσης,
υπάρχουν συνεχώς περιστατικά που όφειλαν να μας εξαγριώνουν. Ακούγεται τα
τελευταία χρόνια ότι η οικονομική κρίση είναι βαθύτερη, καθώς οι ρίζες της
βρίσκονται στη γενικότερα και εδώ και χρόνια υπάρχουσα κρίση αξιών. Και η άποψη
αυτή νομίζω ότι επιβεβαιώνεται πανηγυρικά. Ας σκεφτούμε λοιπόν μια τυπική
ημέρα. Από τη στιγμή που βγαίνει κάποιος από το σπίτι του, έρχεται αντιμέτωπος
με συμπεριφορές που ξεπερνούν τα όρια της λογικής. Ας πάρουμε για παράδειγμα
την οδική συμπεριφορά στην Ελλάδα, που είναι επιεικώς απαράδεκτη. Οι Έλληνες
οδηγούν σαν παράφρονες, καθώς φαίνεται ότι σκοπός τους δεν είναι να φτάσουν
στον εκάστοτε προορισμό τους, αλλά εντωμεταξεί να προκαλέσουν νεύρα στους
υπόλοιπους οδηγούς, να τους κάνουν να χάσουν τον έλεγχο και αρκετά συχνά να
προκαλέσουν οι ίδιοι ατύχημα. Η οδική συμπεριφορά είναι το καλύτερο κατά τη
γνώμη μου παράδειγμα για το τι κυριαρχεί στη συμπεριφορά των ανθρώπων
γενικότερα. Η έλλειψη σεβασμού προς τον συνάνθρωπο, η επιθυμία και άνεση για
βρισιές, τα συνεχόμενα κορναρίσματα, που σε τρομάζουν, αλλά και σε ενοχλούν, (γιατί,
είναι λογικό, όταν έχει μποτιλιάρισμα, κανένας ήχος κόρνας δε θα σε κάνει να
φτάσεις γρηγορότερα), όλα αυτά σκιαγραφούν τα χαρακτηριστικά του τυπικού
Νεοέλληνα. Δεν έχει μάθει τρόπους σωστής συμπεριφοράς, δεν είναι ευγενικός,
αλλά φαίνεται να βρίσκεται ακόμη στο στάδιο του homo erectus. Επιπλέον, δεν αναλαμβάνει σχεδόν ποτέ την ευθύνη των
πράξεών του και μονίμως οι άλλοι (κοινωνία, σύστημα και άλλοι υπαίτιοι) φέρουν
την ευθύνη.
Η
λογική καταλύεται και όχι μόνο στον τρόπο οδήγησης, αλλά και σχεδόν σε όλες τις
συναλλαγές με τους ανθρώπους. Αξίες όπως σεβασμός, ευγένεια, ευσυνειδησία έχουν
καταργηθεί με σκοπό να αποκτηθούν λίγα χρήματα παραπάνω. Η καθαρότητα στους
ανθρώπους έχει αντικατασταθεί με την κουτοπονηριά, με ένα προσωπείο δήθεν
ευγένειας και καλοσύνης, που φυσικά μόλις φεύγει αποκαλύπτει τη ζοφερή
πραγματικότητα.
Στο χώρο εργασίας από την άλλη, έχουν καταρρεύσει σχεδόν τα πάντα. Οι
εταιρείες αρέσκονται να θυσιάζουν τους εργαζομένους τους, κάνοντας τις
αναγκαστικές περικοπές, αγνοώντας ή το χειρότερο, αδιαφορώντας για τις
συνέπειες που προκαλούν. Κυριαρχεί η σκέψη ότι επειδή έχουν ανάγκη τους
εκάστοτε «μεγάλους», το κεφάλαιο, θα πρέπει να υπηρετούμε ακόμη και στον πιο
παράλογο κανόνα. Πάλι μας εγκαταλείπει η λογική, η κοινή λογική. Αλλά επίσης
αναρωτιέμαι αφελώς μάλλον, αν δεν κατανοούν οι ίδιοι οι εργοδότες ότι αυτό θα
τους φάει με τον καιρό και τους ίδιους, ότι στην ουσία το κέρδος είναι
προσωρινό, ότι και οι ίδιοι συναινούν στην παραμονή της σάπιας κατάστασης και
επουδενί στην όποια προσπάθεια αντιμετώπισής της; Φαίνεται λοιπόν ότι
επιβεβαιώνεται ο νόμος της ζούγκλας και ότι στο βωμό του κέρδους, έστω του
παραμικρού, εύκολα θα θυσιαστούν δικαιώματα που κατακτήθηκαν με αγώνες και θα
καταργηθεί η παραμικρή επιθυμία και προσπάθεια αποκατάστασης δικαιοσύνης.
Έρχονται στιγμές λοιπόν, που συνειδητοποιώ ότι ο δρόμος της λύσης έχει
δύο κατευθύνσεις. Είτε φεύγεις και αδιαφορείς σώζοντας όμως την ψυχική σου
ακεραιότητα, είτε μένεις και προσπαθείς σε ένα σύνολο τυφλών να δείξεις πώς θα
επιβιώσουν από την τρικυμία. Δεν είμαι άνθρωπος αλαζονικός, ώστε να πιστεύω ότι
μπορώ να οδηγήσω ή να φωτίσω τον κόσμο. Όμως θεωρώ ότι τώρα, περισσότερο από
ποτέ άλλοτε, η κοινωνία αυτή έχει ανάγκη από τους ανθρώπους εκείνους που θα της
δείξουν και μιαν άλλη κατεύθυνση. Οι πνευματικοί άνθρωποι, που σαν άλλοι πλατωνικοί
φιλόσοφοι-βασιλείς, αποσύρονται και σιωπούν στης νήσους των Μακάρων, οφείλουν
να βγάλουν το φίμωτρο. Αν δεν ενεργήσουν αυτοί, αν δεν προσπαθήσουν με τον οξύ
λόγο τους, με τις ρηξικέλευθες προτάσεις τους, με την ευαισθησία που τους
διακατέχει, τότε φοβάμαι ότι θα βυθιστούμε σε ένα σκοτάδι τόσο πηχτό και η
άνοδος προς το φως δε θα πραγματοποιηθεί. Όταν όλα γύρω μας χάνουν την αξία
τους ή την ομορφιά τους, κυριαρχεί η μιζέρια και η ασχήμια. Έχουμε μάθει όμως
ότι ο κόσμος, η ζωή είναι όμορφη, οπότε χρειάζεται όλοι να προσπαθήσουμε να
αλλάξουμε. Αν δεν γίνει εσωτερική πάλη αρχικά, πώς περιμένει κανείς να αλλάξει
ο κόσμος;
